BlootGewoon! magazine
Dit artikel komt uit BlootGewoon! magazine editie 8. Nieuwsgierig naar meer? Bestel deze en alle andere edities in onze webshop!
Een artikel over verveling terwijl we meer dan ooit verlangen naar een zomer waarin er weer van alles te doen is – ben je gek geworden?! Lees rustig verder. Af en toe wat stierlijke verveling is zo gek nog niet. Je agenda volplannen zodra alle seinen weer op groen staan, blijkt zelfs helemaal geen goed idee.
Bron: magazine BlootGewoon! #8 – 2021
Weet je nog hoe je als kind in de zomervakantie, als je al tig keer met al je speelgoed gespeeld had, je zo stierlijk kon vervelen dat je snakte naar de eerste schooldag? Die herinnering is voor veel mensen weer helemaal tot leven gekomen. Nu bewegingsvrijheid niet zo vanzelfsprekend is, vervelen we ons regelmatig de krampen. Wijnand van Tilburg, sociaal psycholoog aan de Britse Universiteit van Essex, weet er alles van. Letterlijk, want verveling – een relatief nieuw onderwerp binnen de wetenschap – is zijn specialisme: “Of je nu helemaal niets aan het doen bent of een oersaaie taak uitvoert: verveling geeft je een gevoel van zinloosheid. En dat is een heel onaangename ervaring.” Dat verklaart waarom we ons best doen om eraan te ontsnappen. Toch kun je, zodra het openbare leven weer opbloeit, beter niet direct je agenda als vanouds tjokvol vermaak plannen. Verveling heeft immers een belangrijke functie, vertelt de wetenschapper. We hebben het nu en dan zelfs nodig. Van Tilburg: “Dat onprettige gevoel stimuleert je om op zoek te gaan naar nieuwe uitdagingen waar je alsnog voldoening uit haalt. In die zin maakt verveling je creatief.” Neem al die nieuwe hobby’s die tijdens de eerste lockdown spontaan opbloeiden. “Mensen gingen ineens bijzondere kookprojecten volgen, over the top taarten bakken, kleding maken en muziekinstrumenten bespelen,” aldus de onderzoeker.
Hoeveel leuke, stimulerende dingen je privé of voor je werk ook doet, zonder een portie verveling op z’n tijd ben je minder creatief. Laat staan productief. Dat ondervond journalist Manoush Zomorodi aan den lijve. De ambitieuze New Yorkse stortte mentaal in nadat ze aan haar droombaan was begonnen: het hosten van haar eigen podcast Note to self, over de impact van technologie op ons dagelijks leven. Zomorodi besefte tot haar verbijstering dat de mobieltjesloze wandelingen achter de kinderwagen van haar pasgeboren zoon meer voor haar bruisende ambitie hadden gedaan dan de wervelende carrièrejaren die erna kwamen. “De zwangerschapskilo’s vlogen er door die wandelingen vanaf, maar jemig, ik had me nog nooit zo verveeld,” bekent Zomorodi. Juist toen, met niets anders om handen dan de wagen duwen en mijmeren, kreeg ze de beste ideeën.
Waar komen die gouden ingevingen op de meest luie momenten, zoals relaxend in een hottub, vandaan? In haar boek Een pleidooi voor verveling (2018) geeft Zomorodi antwoorden. Neurowetenschapper Marcus Raichle ontdekte dat wanneer je niets doet, een weinig belastende of eentonige taak uitvoert – zoals een kinderwagen duwen -, je brein overschakelt op het zogeheten defaultnetwork. Een soort dagdroom-stand, waarin je hersenen nieuwe verbindingen maken zodat er ideeën of oplossingen opborrelen. De verveling proberen te omarmen door eindeloos op Facebook of Instagram te scrollen werkt overigens averechts. Je denkt wellicht dat je aan het niksen bent, maar voormalig smartphonejunkie Zomorodi spreekt dat tegen: “Je voert jezelf continue met nieuwe informatie die je hersenen moeten verwerken.” Wat haar betreft zul je af en toe écht je hoofd leeg moeten maken om de druk van de ketel te halen en zo een mentale blackout te voorkomen.
Journalist Olga Mecking noemt “gewoon even niksen” de beste manier om die wonderbaarlijke dagdroom-stand te bereiken. “Ik heb net uit het raam zitten staren,” glimlacht ze aan de andere kant van de Zoom-verbinding. De van origine Poolse woont alweer tien jaar in Nederland. Toen ze in 2019 voor de New York Times een stuk schreef over niksen, ging het prompt viraal. “De wens om af en toe niets te doen is universeel. Je ziet dat aan de vele uitdrukkingen die er in allerlei talen voor bestaan, zoals dolce far niente. Ik raakte kennelijk een gevoelige snaar,” zegt Mecking. Het Nederlandse woord niksen fascineert haar: “Alleen in deze taal komen werkwoorden voor die afgeleid zijn van zelfstandig naamwoorden: borrelen, tennissen en dus ook niksen.” Hoewel de meeste landgenoten beweren dat ze veel te druk zijn om niets te doen, ziet Mecking als ‘buitenstaander’ typisch Nederlandse voorbeelden. “Eindeloos op een terrasje zitten, bijvoorbeeld. Of vogels spotten. Dat impliceert lang wachten; een echte vogelaar grijpt dan echt niet naar zijn telefoon!”
De ondertitel van Meckings boek Niksen (2020) luidt dan ook De Dutch Art of Luieren. Doorspekt met wetenschappelijk onderzoek, anekdotes en veel leuke wetenswaardigheden, zet Mecking de do’s en dont’s van niksen uiteen. “Ga je hardlopen, dan heb je vaak een doel voor ogen: fitter worden, een marathon uitlopen. Niksen is niets doen zonder doel. Je doet het tussen andere activiteiten door.” Klinkt eenvoudig, maar kunnen we dat wel? Na tien minuten lanterfanten steekt toch dat schuldgevoel de kop op; niksen en vervelen hebben een bijsmaak. De Amerikaanse psycholoog Matthew Liebermann wijt dit in ‘Niksen’ aan het feit dat we in het diepst van onze ziel een zeer sociale diersoort zijn. In een samenleving met een sterk ontwikkeld arbeidsethos voelen we de behoefte om bezig te zijn, vooral als we zien dat anderen druk zijn. Niet meedoen betekent een kans op afwijzing en dat registreren onze hersenen als fysieke pijn. Mecking is er stellig in: “Niksen negatief? Reframe it! Máák het waardevol. Af en toe nietsdoen maakt je een betere werknemer, ouder, vul maar in. Als variant op ‘work hard, play hard’ zegt een vriendin van mij: ik werk hard, ik niks hard.”
Met mate vervelen, daar wordt niemand slechter van, weet deskundige Van Tilburg. Een overdosis aan verveling kan je op termijn depressief maken, maar je helemaal nooit vervelen? “Dat zou betekenen dat je nooit die prikkel voelt om op zoek te gaan naar nieuwe uitdagingen. Ik ben het nog nooit tegengekomen, maar ik denk dat je daar uiteindelijk passief van zou worden.” Het is dus zaak om wat vaker dat magische defaultnetwerk aan te boren. Hoe je daar goed in wordt, is volgens Mecking een kwestie van uitproberen. Het verschilt per persoon wat wel en niet werkt. “Moedig jezelf aan door je omgeving zo aangenaam mogelijk te maken voor jezelf,” raadt de journalist aan. Kussens op de bank, openhaardfilmpje streamen – dat werk. Pak die pauze op je werk nu eens écht: staar uit het raam of maak solo een ommetje. Wat we dit weekend gaan doen? Nou, niks dus. Doelloos struinen in de natuur zonder wandelapp of paaltjesroute en je ingevingen de weg laten bepalen. Geef je eens echt over aan het niksen: kijk onbevangen om je heen in een mooi gestyled saunacomplex of voel de zon en wind je huid kietelen terwijl je lekker lummelt op het naaktstrand.
Van nietsdoen een nieuwe gewoonte maken is niet makkelijk, snapt ervaringsdeskundige
Olga Mecking. Twee strategieën uit haar boek Niksen:
• Maak er tijd voor in je agenda. Precies zoals je andere, actieve dingen altijd plant: de
sportschool, een dagje sauna, die ene (werk)afspraak. Bewust niksen betekent soms
dat je activiteiten moet skippen die belangrijker of spannender lijken. Kwestie van FOMO
omzetten in NOMO: geen Fear, maar Necessity Of Missing Out!
• Ga actief op zoek naar de mogelijkheid om te niksen. Grijp tijdens pauzes en op momenten
dat je moet wachten – op het schoolplein, in de rij, bij de bushalte – niet naar je smartphone,
maar zet een niksen-bril op. Kijk naar de wolken, staar in de verte, ruik je koffie, laat je
gedachten lekker afdwalen
BlootGewoon! is een merk van NFN Open & Bloot, dé belangenbehartiger van alle naaktrecreanten in Nederland. Wil jij ook dat bloot gewoon is én blijft? Word dan lid! Met jouw bijdrage kunnen wij ons belangrijke werk blijven doen en help jij mee aan het grotere belang: dat bloot als recreatievorm nog meer maatschappelijk geaccepteerd wordt en dat er plekken blijven bestaan waar je prettig bloot kunt ontspannen. Word vandaag nog lid van NFN Open & Bloot, we kunnen jouw support goed gebruiken!
*Op een lidmaatschap van NFN Open & Bloot zijn de lidmaatschapsvoorwaarden van toepassing.